Кетіп оралмаған – хабар-ошарсыз кеткендер туралы әрбір оқиға іс жүзінде осылай басталады. Жоғалған адамның туысқандарының сауатты әрекеттері табысты іздеу мүмкіндігін арттырады.
Адамдар келесі себептермен жоғалуы мүмкін.
- Күтпеген оқиғаға құлшыну, өзінің әрекеттері үшін жауапкершіліктің болмауы, алкогольге, есірткіге әуестік — негізі адамгершілікке жат өмір сүру салтын ұстанатын адамдарға қатысты.
- Медициналық — адам көшеде өзін жаман сезінуі мүмкін, ауырып ауруханаға түсуі мүмкін. Психикасының бұзылуынан немесе жадының жоғалуынан зардап шегетін адамдар үйден алыс жерде болып және өзі туралы атын, тұратын мекенжайын есіне түсіре алмауы мүмкін.
- Қылмыстық — кісі өлтіру, шабуыл, тонау, ұрлау құрбандары.
- Отбасы ішіндегі жанжалдар — жанжалдар немесе жасөспірімдер, әсіресе, үйден кету ниеттері.
Идеологиялық мотивтер немесе саяси көзқарастар
Хабар-ошарсыз кеткендерді келесі топтарға бөлуге болады:
- қарт адамдар;
- психикалық аурулары бар адамдар;
- күтпеген жағдайларға әуес кәмелетке толмағандар, интернаттардан, балалар үйлерінен шыққан балалар;
- адам жоқ елсіз жерде жоғалған аңшылар, балықшылар, саңырауқұлақ жиюшылар, жидек жинағыштар;
- денелері ағыспен кеткен және анықталмаған суға батқан адамдар;
- кіру мүмкіндігі жоқ немесе кіру қиын жерлерде қаза тапқан адамдар (жертөлелер, электр қалқандар, қалалық коммуникациялардың коллекторлары).
Сондай-ақ, қарулы қақтығыстар, дүлей апаттар, ұшақтар мен кемелердің қирауы кезінде адамдар жоғалады.
Қай уақытта алаңдай бастау керек?
Барлығы нақты жағдайға және белгілі бір азаматтың әдеттегі мінез-құлқына байланысты.
Жоғалудың алғашқы белгісі — жақындарының әдеттегі мінез-құлқына тән емес жағдайда көзіне көрінбеуі (үйден дүкенге шығып, қайтып оралмаған, жұмыстан кетіп, үйге үйреншікті уақытта келмеген, оқу сабақтарынан кейін кешігу, баратын жеріне жетпеген).
Басқа өлшемдер:
- адам ұзақ уақыт байланысқа шықпайды – қоңырауларға, әлеуметтік желілердегі хабарламаларға, СМС-терге жауап бермейді;
- достары мен туысқандарының ешқайсысында оның орналасқан жері туралы мәлімет жоқ;
- жұмыс орнында болмауы;
- жоғалған адамның құжаттары, сондай-ақ оның заттары мен ақшасы да үйде;
- сүйікті үй жануарлары қараусыз қалған, машина әдеттегі жерінде тұрған жоқ және т. б.
Осы себептердің кез келгені алаңдау үшін негіз бола алады және осы себептермен хабар-ошарсыз жоғалған адамды іздестіру туралы өтінішпен полицияға жүгінуге болады.
Адам жоғалған кезде қандай әрекеттер жасау керек?
Адам жоғалып кеткен жағдайда, «102» нөміріне қоңырау шалып, полицияға немесе жақын жердегі бөлімшеге хабарлауыңыз қажет.
Полицияға ұсыну маңызды болатын ақпарат, келесілер:
- жоғалған адамның жеке деректері — аты, тегі, әкесінің аты, жасы, шаш түсі, мең, тыртық, дене әшекейі сияқты ерекше белгілері;
- адам жоғалған кездегі жағдайлар туралы мәліметтер.
Егер әңгіме бала туралы болса, онда полицияға мүмкіндігінше тезірек хабарласу керек. Полиция адамның болмауы ұзақтығына және оның болжамды жоғалып кетуі жеріне қарамастан өтінішті дереу қабылдауға және тіркеуге міндетті.
Мұндай өтінішті беру үшін уақытша шектеулер жоқ.