Өкінішке қарай, алкоголь әлі де қазақ дастарханының төрінен орын алып тұр. Дастарқан басында, мерекеде немесе көңіл көтеру сәтінде ішімдік ішу әдетке айналып кеткен. Сол себепті де бүгінгі күні ол көпшілік үшін «қалыпты» құбылыс сияқты көрінуі мүмкін. Алайда осындай қалыпты жағдайдың артында мыңдаған тағдыр, үзілген өмір, қираған отбасы, жойылған денсаулық тұр. Сондықтан да алкогольдің зиянын әр қырынан түсіну – қазіргі қоғам үшін аса маңызды.
Денсаулыққа зияны
Алкогольді ішімдіктің ең бірінші және ең үлкен соққысы – адамның денсаулығына. Ол ағзаның барлық жүйесін зақымдайды.
- Бауыр: алкогольді жиі ішетін адамдардың басым бөлігінде бауыр жасушалары біртіндеп өледі. Бұл цирроз, гепатит сияқты қауіпті ауруларға апарады.
- Жүрек пен қан тамырлары: ішімдік қан қысымын көтереді, қан айналымын бұзады. Нәтижесінде инсульт, инфаркт, қан тамырларының бітелуі қаупі бірнеше есе өседі.
- Миға әсері: ми жасушалары қайта қалпына келмейді. Алкогольді шамадан тыс қолданған сайын есте сақтау қабілеті нашарлап, ойлау жүйесі әлсірейді, ерік-жігер төмендейді.
- Иммундық жүйе: ағза әлсізденіп, түрлі жұқпалы ауруларға бейім болады.
- Жыныстық денсаулық: ұзақ уақыт ішімдікке әуестену ерлерде де, әйелдерде де ұрпақ әкелу қабілетіне кері әсер етеді.
Психологиялық және мінез-құлықтық зияны
Алкоголь адам психикасына ерекше әсер етеді. Алғашқы кезде көңілді етіп, еркіндік сезімін сыйлағандай болады. Бірақ бұл тек уақытша иллюзия.
- Көңіл-күй құбылмалы болады, ашушаңдық пен агрессия күшейеді.
- Адам өзінің іс-әрекетіне бақылау жасай алмай, ойланбай әрекет етуі мүмкін.
- Алкогольге тәуелділік пайда болғанда адам ішімдіксіз өмір сүре алмайды. Бұл – тек физикалық емес, рухани құлдықтың бір түрі.
- Ұзақ уақыт бойы ішкен адамның жеке тұлғалық қасиеттері өзгереді: жауапкершілігі төмендейді, ар-ұяты әлсірейді, жақындарына деген мейірімі азаяды.
Отбасына тигізетін зардабы
Алкоголь тек адамның өзіне ғана емес, оның отбасына да ауыр соққы береді.
- Ішімдікке салынған адам отбасы мүшелеріне көңіл бөлмей қояды.
- Кикілжіңдер, жанжалдар көбейеді. Кей жағдайларда тұрмыстық зорлық-зомбылыққа әкеледі.
- Балалардың психологиясына теріс әсер етеді. Әкесін немесе анасын мас күйінде көрген балада қорқыныш, ұялу, күйзеліс сезімдері пайда болады.
- Алкогольге тәуелді ата-ананың балалары ерте жастан ішімдікке бейім келеді.
Қоғамға тигізетін зияны
Алкоголь – тек жеке адамның мәселесі емес, ол тұтас қоғамға қауіп төндіретін фактор.
- Қылмыс: ұрлық, зорлық-зомбылық, төбелес сияқты қылмыстардың көбі мас күйде жасалады.
- Жол-көлік апаттары: мас жүргізушілер мыңдаған адамның өмірін қиюда.
- Жұмыс өнімділігі: ішімдікке салынған адамның еңбек қабілеті төмендейді, тәртібі бұзылады, жұмысқа кешігеді немесе мүлде шықпайды. Бұл тек жеке кәсіпорынға емес, ел экономикасына да үлкен шығын әкеледі.
Жастар үшін қауіп
Алкогольдің ең қауіпті тұсы – оның жастар арасында кең таралуы. Жасөспірімдердің ағзасы әлі толық қалыптаспағандықтан, ішімдіктің әрбір дозасы олар үшін бірнеше есе зиянды. Ерте басталған әдет адамның бүкіл болашағын құртады: оқу үлгерімі төмендейді, спорт пен өнерден алыстайды, арман-мақсаттары орындалмай қалады.
Балама жолдар
Алкогольсіз өмір сүре білу – үлкен жетістік. Спортпен айналысу, шығармашылықпен шұғылдану, достармен таза ортада уақыт өткізу – міне, бақытты өмірдің шынайы жолдары. Қазіргі заманда жастарға мотивация беретін көптеген мүмкіндіктер бар. Әр адам өз болашағын ішімдікке емес, денсаулыққа, білімге, еңбектің берекесіне арнауы керек.
Алкогольді ішімдік – уақытша рахат сыйлағанымен, ұзақ мерзімде адамды бақытсыздыққа, ауруға, жалғыздыққа итермелейтін қатер. Ол денсаулықты бұзады, отбасын шайқалтады, қоғамға қауіп төндіреді. Сондықтан ішімдікке «жоқ» деп айта білу – әр адамның жеке таңдауы ғана емес, бүкіл ұлттың болашағына қосқан үлесі.