Жақында Түркістан қаласы Төтенше жағдайлар басқармасының ұйымдастыруымен Түркістан қалалық балалар ауруханасында Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2020 жылғы 2 шілдедегі №494 «Халыққа және азаматтық қорғау саласындағы мамандарға хабар беру, ілімді насихаттау, оқыту қағидаларын бекіту туралы» бұйрығына сәйкес «Сейсмикалық жаттығуларды дайындау және өткізу» тақырыбында жиналыс өткізілді. Жиналыс барысында мекеме қызметкерлеріне оқу-жаттығудың өткізу тәртібі түсіндіріліп, арнайы әзірленген жадынама парақшалары таратылды.
Ақпараттық технологиялар мен ғылымның қарқынды дамуына қарамастан, халықты ескерту, мұқият дайындалуға уақыт беру, сол арқылы зардап шеккендердің санын айтарлықтай азайту үшін келесі күшті жер сілкінісінің қай жерде және қашан болатынын алдын ала білу мүмкіндігі жоқ. Ғаламшар күн сайын жер асты дүмпулерінен дірілдеп тұратындықтан, белгілі бір аймаққа нақты қауіпті болжау қиын. Сондықтан сейсмикалық қауіпті аймақта тұрған әрбір адам жер сілкінісі кезінде өзін-өзі ұстау ережелерін білуі, аман қалу, жақындары мен көмекке мұқтаж адамдарға көмектесу және катаклизмнен аман қалу үшін әрекетке әрқашан дайын болуы керек.
Нақты жағдайға және оқиғалардың дамуына байланысты жер сілкінісінен аман қалу үшін келесі кеңестер мен амалдарды қарастырғаны жөн:
– туыстарыңызға, көршілеріңізге, көшедегі адамдарға апат қаупі туралы хабардар етіңіз, бұл ретте қажетсіз эмоцияларсыз қысқа сөздермен шектелген дұрыс. Бұл уақытты үнемдеуге көмектеседі. Басқаларды үрейлендірмеңіз.
– ықтимал эвакуацияны жинау және дайындау бойынша міндеттерді бөлу үшін бірге тұратын отбасыңыздың барлық мүшелерін жинаңыз;
– бөлмедегі электр қуатын өшіріңіз, барлық терезелерді, есіктерді, балкондарды жабыңыз;
– көршілерге хабарлаңыз, егер бар болса, қажетті заттарды, құжаттарды, ақшаны, құндылықтарды, суды, азық-түлікті, портативті қабылдағышты жинаңыз (жағдайға және жеке қалауларға байланысты ең маңызды заттардың тізімі толықтырылуы немесе өзгертілуі мүмкін), есіктерді құлыптаңыз. Сіз балаларыңызды, жақын адамдарыңызды және көмекке мұқтаж және эвакуацияны өз бетімен көтере алмайтын барлық адамдарды алып, тез арада көшеге шығудың мүмкіндігін қарастырыңыз;
– алғашқы соққыларда ғимараттан мүмкіндігінше тезірек кетуге тырысыңыз. Егер сіз 15-20 секунд ішінде ашық жерге шыға алсаңыз, тартынбаңыз, мүмкіндігінше жылдам жүгіріңіз. Бұл жағдайда әрбір секунд маңызды.
Көшеге шығуға ұмтылғанда барлық есіктерді қағып, мүмкіндігіңіз болса достарыңыз бен туыстарыңызға, балаларыңызға телефон арқылы хабар беріңіз. Жаппай эвакуация болған жағдайда кішкентай балаларды қолдарыңызға алып, сол сценарий бойынша ашық кеңістікке көшіңіз. Лифтті пайдалану қатаң ұсынылмайды – тек баспалдақтар!
Егер сіз пәтерде немесе үйде тұруды шешсеңіз, жарты минутта шыға алмайтын кез келген ғимаратта есік алдында немесе бөлменің бұрышында тұрған дұрыс.
Жер сілкінісінің негізгі әсерінен кейін, егер сізді және жақын жерде болғандарды қауіп айналып өтсе және сіз қозғала алсаңыз, қабырғаға арқаңызды басып, ғимараттан мүмкіндігінше тезірек кетуге тырысыңыз.
Ғимараттан шыққан кезде немесе барлық заттар шығарылғаннан кейін, мұқтаж болғандардың барлығына қолдан келген көмекті көрсетіңіз. Айқай естісеңіз, есіктерді сындырыңыз, алғашқы медициналық көмек көрсетіңіз, жедел жәрдем шақырыңыз және зардап шеккендерді іздеуді жалғастырыңыз.
Апат аймағынан шықпауға тырысыңыз – сіздің көмегіңіз әрекет қабілеттілігі болған жағдайда зардап шеккендерге айтарлықтай қызмет көрсетеді. Үйінділерді тазалау үшін кез келген қолайлы құралды пайдаланыңыз: күректер, ломдар, домкраттар, балғалар, тақталар және тағы басқалар. Өміріне қауіп төнген жағдайда адамды қолжетімді көлікпен мүмкіндігінше тезірек аурухана бөліміне жіберіңіз немесе жедел жәрдем хабарлаған болса, дәрігерлердің келуін күтіңіз.
Көмек іздегенде және көмек бергенде абай болыңыз. Қайталанатын жер сілкінісі болуы мүмкін, сондықтан жағдайды байсалды бағалаңыз, сабырсыздыққа берілмей, шешім қабылдаңыз – құтқаруға барыңыз немесе көшеде қалыңыз.
Төтенше жағдайдан кейінгі аймағыңыздағы жағдайды үнемі бақылап отырыңыз (радио, теледидар, интернет). Жер сілкінісінен кейін өндірістер мен зауыттардағы апаттардың салдарынан химиялық, радиациялық ластану қаупі бар. Мұндай жағдайларда жағдайға байланысты әрекет ету керек.
